NGÔI TRƯỜNG THÂN THIỆN VỚI THIÊN NHIÊN GIỮA LÒNG THÀNH PHỐ
NGƯT Cao Văn Tư
Hiệu trưởng Trịnh Công Bằng đón chúng tôi ở giữa sân trường. Bạn đồng nghiệp, cánh say mê chuyên môn, từng đồng cam cộng khổ, gặp nhau, bắt tay thân tình. Không mời nhau vào phòng khách. Ghế bành, bàn mặt kính, ấm phích, chén tách, chè nọ trà kia, gò bó rườm rà lắm, chả hợp với mấy ông giáo lúc nào cũng chuyện chuyên môn. Phòng khách dành cho những dịp khác. Chiều chủ nhật đứng với nhau, tản bộ, ta với ta, thư giãn thú vị.
Biết có khách, cô hiệu phó đã tới, mang đến nụ cười và cái bắt tay dịu dàng. Câu chuyện hướng vào cảnh quan ngôi trường cây xanh, hoa lá, chim muông. Chuyện giảng dạy học hành, bài vở là việc ngày này sang tháng khác, chiều chủ nhật thì thư giãn tâm tình với nhau, dưới những vòm cây tốt tươi hoa lá.
Anh Bằng say sưa chủ đề này như say chuyên môn. Anh coi tạo dựng cảnh quan cũng là việc chuyên môn, là phương tiện giáo dục học trò. Tôi nhớ từ sáu mươi trước, ngành Giáo dục đã nêu yêu cầu phấn đấu mỗi mét vuông nhà trường đều có ý nghĩa giáo dục. Nơi nơi đã cố gắng làm đẹp ngôi trường thân yêu. Nhưng rồi đạn bom và gian khó thiếu thốn, trường chả còn ra trường. Phải qua một thời gian dài, cảnh ấy đi vào dĩ vãng. Bây giờ, “Trường ra trường, lớp ra lớp” là đây. Anh Bằng tiếp khách ngay trên sân trường lát gạch đỏ, những viên gạch đã cũ dưới bước chân lớp lớp học trò, có viên đã rạn nứt nhưng vẫn in ắn sạch sẽ. Những hàng cây xòa tán trên cao, lá xanh lao xao gió nhẹ. Anh chỉ tay lên những thân cây! Ồ! Những giò phong lan bám trên thân cây, buông rủ những chùm lá xếp đôi, những dải lá cong cong mềm mại. Những chùm lan nụ hoa hàm tiếu, có cánh hoa mãn khai tím nhạt, vàng tươi, dịu dàng tao nhã. Phong lan, cái giống hoa tự nhiên dân dã mà quý phái từ rừng sâu núi thẳm, đem về gây nuôi chăm chút, nẩy nở hồn nhiên cùng những cây xanh sân trường. Bốn xung quanh, cây nào cũng mang những giò lan, như bạn bầu quấn quýt vui vẻ. Cây xanh đảm đương xòa tán xanh mát mẻ, lá hát lao xao, phả dưỡng khí trong lành, và nâng niu phong lan quấn quýt vui vầy nở hoa. Những cây xanh “hai ba bốn trong một”.
Góc sân trường, kiến tạo một tiểu cảnh, hòn non bộ dầm chân trong bể nước loáng thoáng những cụm sen. Hòn non bộ dáng vẻ núi đá tự nhiên hóa công sinh tạo, không lộ ra bàn tay đắp nặn chắp ghép gượng gạo. Đã sang Đông, thường thì “sen tàn cúc lại nở hoa”, vậy mà sen chưa tàn, lá vẫn xanh, vẫn chum chúm hoa, vẫn duyên dáng e ấp, cánh sen hồng thoảng hương dìu dịu. Nước bể trong vắt, bầy cá koi hồng bơi lội nhởn nhơ. Vài ba chiếc lá súng xòa tròn xanh mặt nước, hoa súng trắng viền tím nhỏ xinh tôn thêm đóa sen hồng.
Chúng tôi từ thú vị này tới mê thích khác. Ồ! Hai ba chú sóc đuôi bông nhảy nhót liến thoắng trong “ngôi nhà” thoáng đãng dưới gốc cây. Sóc đuôi bông nhảy nhót thoăn thoắt đuôi mượt vổng quét trời từ rừng xanh xa tít về đây góp vui với các cô cậu học trò thành phố. Ô! Gà rừng kìa! Gà mái nhỏ nhắn mộc mạc dịu dàng. Gà trống vẻ oai phong, đuôi uốn cong, hai cánh ốp thân hình chắc khỏe, bộ lông cổ vàng óng mượt, mào cờ tẽ răng cưa đỏ tía. Anh Bằng bảo, gà đã quen nhà rồi, ban ngày nhởn nhơ đây đó, đêm đến nhảy lên cây ngủ theo thói quen hoang dã tự nhiên, gần sáng cất tiếng gáy vang, giữa những nhà cửa hiện đại, có bóng dáng và tiếng gà gáy te te nghe thật ấm cúng thanh bình.
Chiều chủ nhật, mấy tốp học trò đến trường vui chơi thể thao. Sân trường sau khu lớp học, xanh cỏ phẳng phiu sát dãy đồi tươi tốt những vạt cây mỡ, những lùm tre xum xuê. Viền sân phía này là hàng cau dăng hàng loáng thoáng chùm quả. Trồng cau trong trường - một ý tưởng thật hay. “Cảnh cau, mầu chuối”, “Chuối vườn sau, cau vườn trước”. Cau là cây cảnh vườn tược dân dã làng quê. Ở thành phố, người ta thường trồng cau vua, sừng sững, bề thế, tầu lá vươn dài. Trường này trồng cây cau ta, nhỏ nhắn, thanh thoát, vừa đẹp, vừa hợp không gian, kiệm đất và thoáng sáng cho sân vận động hơi eo hẹp diện tích. Và chắc chắn còn lí do ít tốn kém. Các thầy cô tính toán kĩ lắm. Dưới chân hàng cau là con mương xây thẳng vút, dòng nước lưu thông. Bầy cá koi nằm lim dim, ve vẩy vây đuôi, bơi qua bơi lại thanh thản nhởn nhơ. Vạt cây xanh, những lùm tre, cau dăng hàng vươn cao, bầy cá bơi nhẹ nhàng và những tốp học trò chạy nhảy, đá bóng hò hét sôi động, tưởng như tương phản mà bổ sung cho nhau, sinh động và tự nhiên.
Khu vườn rau xanh tươi đầu nhà Đa năng. Vườn rau của trường phải xanh tốt, phải là rau sạch và nhất thiết phải đẹp. Anh Bằng yêu cầu như thế. Mà vườn rau đẹp thật. Những luống rau vuông vắn, rười rượi xanh. Giàn dưa, giàn mướp áp chân đồi. Những ụ ươm cây giống kế vụ, cây non đang xanh nhú đợi chờ…
Dọc hiên nhà Đa năng, chúng tôi đi bên hàng cây xanh, dưới vòm giàn hoa hồng leo loáng thoáng hoa. Những khóm hoa hồng cổ đẹp kiêu sa và khó tính. Vậy mà hoa hồng chúm nụ, nở hoa dọc lối đi. Anh Bằng chỉ tay lên vòm giàn trên cao đang đợi chờ những khóm hoa hồng sẽ nối tiếp, kéo dài trên lối đi dọc dãy nhà xếp theo hai nấc bậc thang theo thế núi. Các thầy cô đổi giờ đi dưới vòm hoa này. Học trò nam nữ nói cười ríu rít bước chân dưới giàn hoa uốn vòm cong này.
Anh muốn các cây xanh được tự nhiên, không gò uốn, không cắt xén tạo dáng khuôn mẫu gò bó. Từ lúc ươm trồng, từng ngày chăm sóc nhẹ nhàng, chỉ cắt tỉa những gì vướng víu lạc lõng. Thế nên, cả khu trường xanh mát mà không rườm rà, cây và hoa nhiều thế mà thoáng đãng tự nhiên. Hướng tới tự nhiên là đẹp nhất.
Hiệu trưởng nêu ý tưởng, mọi người bàn bạc rồi lựa chọn cách làm. Trường lớp sân sướng vốn liếng Nhà nước. Cây xanh hoa lá tô điểm là công sức thầy trò. Giống má chả tốn kém là bao. Phụ huynh người cho cây này, vị khác hiến giống cây khác. Thày trò cùng nhau kì khu chăm sóc gây nuôi trong niềm vui lá hoa nảy nở sinh sôi. Thầy cô và học trò đến trường là đến với khung cảnh mát mẻ tươi xanh, đến với môi trường thân thiện thân tình. Tôi hiểu vì sao ngày nghỉ cuối tuần mà thày hiệu trưởng vẫn ở trường, học trò vẫn đến trường vui chơi thoải mái.
Nơi học hành rèn luyện và vui chơi của học trò tuoir mười lăm, mười tám, sôi động và mộng mơ, táo bạo và quyết liệt, có cả nghịch ngợm hò hét váng trời và bắt đầu trầm ngâm suy tưởng. Bao kiến thức hóc búa căng não, bao bài vở chất chồng. Thầy trò dồn tâm trí để tuổi trẻ vươn lên theo chí hướng. Những tán cây xanh, phong lan dịu dàng, bông sen bông súng, hàng cau, vòm hoa hồng, sóc đuôi bông, gà rừng lông mượt, cá koi nhởn nhơ kia tạo không gian cho hưng phấn và thư giãn, sẽ tạo nên những xúc cảm trước vẻ đẹp thiên nhiên. Sau những sôi động nhanh mạnh, những tìm tòi căng óc, rất cần không gian và thời gian tĩnh lặng dịu dàng. Thân thiện với thiên nhiên tiếp sức cho trí tuệ phát triển sinh sôi.
Trong vẻ đẹp thân thiện với thiên nhiên, ngôi trường này thuộc nhóm đầu về chất lượng học hành rèn luyện trong tỉnh…