Nhìn vào bảng thành tích, tỷ lệ thi đỗ tốt nghiệp THPT của toàn tỉnh trong những năm qua có xu hướng tăng dần, nhưng còn ở vị trí thấp so với nhiều tỉnh, thành khác trong cả nước. Trên thực tế, việc nâng cao tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT đối với các trường THPT và Trung tâm GDTX ở các huyện vùng cao, vùng đồng bào DTTS là vấn đề đáng quan tâm.
Xuất phát từ nhiều nguyên nhân
Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2010, tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp của Lào Cai là 82,81%, đứng thứ 51/63 tỉnh, thành trong cả nước. Tỷ lệ tốt nghiệp của học sinh ở các trường vùng thấp và các trường vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn có sự chênh lệch đáng kể. So với các môn xã hội thì tỷ lệ bài thi đạt yêu cầu ở các môn tự nhiên thấp hơn nhiều. Kỳ thi thử tốt nghiệp THPT năm 2011 cũng cho kết quả tương tự.
Trong kỳ thi tốt nghiệp năm 2010, mặc dù đã rất cố gắng, ở cả Trường THPT số 1 và số 2 huyện Si Ma Cai, môn Toán chỉ có 9% học sinh đỗ tốt nghiệp, môn tiếng Anh cũng chưa đầy 30%. Được biết, không chỉ ở Si Ma Cai mà ở nhiều Trường THPT và Trung tâm GDTX vùng cao như: Bắc Hà, Sa Pa, Mường Khương, Bát Xát… trước mỗi kỳ thi, các môn Toán, Lý, Hóa, tiếng Anh đều trở thành "nỗi ám ảnh" của học sinh. Nỗi lo của các "sĩ tử" cũng chính là trăn trở của các thầy, cô giáo trực tiếp giảng dạy các em. Vừa rời khỏi bục giảng sau một tiết ôn thi tốt nghiệp, thầy giáo Lục Quang Vinh (giáo viên Toán, Trường THPT số 2 Si Ma Cai) cho biết: So với nhiều môn khác thì Toán là môn thi chính, nhưng lại có tỷ lệ thi đỗ thấp nhất. Nguyên nhân chủ yếu là do học sinh DTTS khả năng tiếp thu các môn tự nhiên: Toán, Lý, Hóa còn chậm và yếu.
Bên cạnh đó, các trường THPT ở vùng cao, ngoài những học sinh nỗ lực để thi đỗ tốt nghiệp hướng tới thi vào các trường chuyên nghiệp, thì nhiều em chưa xác định được sau khi tốt nghiệp ra trường có đủ điều kiện học tiếp hay không nên tỏ ra thờ ơ với việc ôn thi. Một phần nữ sinh DTTS, sau khi học xong lớp 12, do hoàn cảnh gia đình, ít có cơ hội được học cao hơn, nên việc đỗ tốt nghiệp hay không với các em không trở thành một nhu cầu bắt buộc. Sự quan tâm của các bậc phụ huynh vùng cao đối với việc học và thi của con em cũng còn hạn chế, nên các em thiếu nguồn động viên từ phía gia đình… Từ những nguyên nhân đó, việc nâng cao tỷ lệ tốt nghiệp THPT ở các trường vùng cao đã khó lại càng gian nan hơn.
Nhiều giải pháp đang được áp dụng
Xác định được tầm quan trọng của kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2011, bên cạnh việc tập huấn cho đội ngũ giáo viên làm công tác ôn thi tốt nghiệp, Sở GD&ĐT Lào Cai đã tổ chức hội nghị giao ban chuyên đề về chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp THPT gồm Hiệu trưởng trường THPT và Giám đốc Trung tâm GDTX trong toàn tỉnh để thảo luận và đi đến thống nhất nhiều giải pháp quan trọng giúp học sinh đạt kết quả cao nhất. Các trường đã chủ động đăng ký chỉ tiêu về tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT của đơn vị mình và ký cam kết thực hiện nghiêm túc Cuộc vận động "Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục"…
Hiện nay, việc ôn thi tốt nghiệp đang bước vào giai đoạn cao điểm ở tất cả các trường THPT và Trung tâm GDTX trên địa bàn tỉnh. Nâng cao tỷ lệ tốt nghiệp trở thành vấn đề "nóng" và được đặt lên hàng đầu. Tùy theo điều kiện hoàn cảnh, mỗi trường có những giải pháp riêng để chuẩn bị tâm lý, kiến thức, kỹ năng cho học sinh cuối cấp.
Thầy giáo Bùi Văn Huân, Phó hiệu trưởng Trường THPT số 2 Sa Pa cho biết: Học sinh lớp 12 của trường 90% là con em đồng bào DTTS. Nhà trường đang nỗ lực tập trung quản lý, chỉ đạo việc ôn thi bám sát chuẩn kiến thức, kĩ năng cho học sinh; quan tâm hơn tới các môn có tỷ lệ đỗ tốt nghiệp thấp trong kỳ thi thử vừa qua như: Toán, Lý và tiếng Anh; phấn đấu đạt và vượt chỉ tiêu học sinh lớp 12 tốt nghiệp THPT như đã đăng ký. Vì phần lớn các em nhà ở xa, nên Ban giám hiệu đã quyết định tổ chức cho toàn bộ khối 12 ở nội trú tại trường để tiện cho việc quản lý, đôn đốc các em ôn thi. Ngoài quản lý việc ăn, ở của các em, mỗi giáo viên còn nhận kèm thêm 3 học sinh, giúp đỡ các em hoàn thiện các kiến thức và kỹ năng cần thiết để tự tin bước vào kỳ thi tốt nghiệp… Vào thời điểm này, được sự động viên của thầy, cô giáo và gia đình, mỗi học sinh cũng đang nỗ lực cố gắng hết mình để ôn thi, cùng với ôn tập trên lớp theo hướng dẫn của giáo viên, các em còn tự học ở nhà, tự làm đề cương, tham khảo tài liệu hướng dẫn, học theo nhóm… để hoàn chỉnh kiến thức trước kỳ thi.
Theo dự kiến của Sở GD&ĐT, nếu các trường học thực hiện đúng cam kết, ước tính tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT toàn tỉnh năm 2011 sẽ cao hơn năm 2010 từ 6% - 7%. Tuy nhiên, việc nâng cao tỷ lệ tốt nghiệp ở các trường vùng cao còn gặp nhiều khó khăn, phụ thuộc chủ yếu vào sự nỗ lực của học sinh và công tác ôn thi của nhà trường.