Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tình cảm xã hội và thẩm mỹ cho con trẻ. Đó là trọng trách lớn lao, là vinh dự và cũng là khó khăn, vất vả mang tính đặc thù của cấp học này. Vì vậy, ngay từ khi tái lập tỉnh Lào Cai (1991), giáo dục mầm non đã sớm được quan tâm củng cố, phát triển. Nhìn lại bối cảnh những năm đầu tái lập tỉnh cho đến hôm nay, mới thấy giáo dục mầm non đã có một bước tiến dài, khá nhanh, mạnh về quy mô và chắc về chất lượng.

Năm 1991, Lào Cai có 27 trường mẫu giáo và nhà trẻ, 291 nhóm, lớp, với 3.969 cháu, tỷ lệ huy động trẻ trong độ tuổi đến trường chỉ đạt 6,56%.  Cơ sở vật chất trường, lớp còn nhiều phòng học tạm, phòng học nhờ, đồ dùng dạy học, đồ chơi cho trẻ rất nghèo nàn. Cũng khi ấy, toàn tỉnh chỉ có 505 giáo viên mẫu giáo và cô nuôi dạy trẻ, số chưa qua đào tạo hoặc có trình độ sơ cấp chiếm tỷ lệ khá lớn. Nhiều cô giáo chỉ được hưởng lương từ sự đóng góp của người dân hoặc nguồn tài chính của xã, các doanh nghiệp đóng trên địa bàn, đời sống rất khó khăn. Trải qua 25 năm, cùng với công sức và trí tuệ của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự nỗ lực của cán bộ quản lý, giáo viên, sự ủng hộ của nhân dân, đến nay hệ thống trường mầm non, trường mẫu giáo đã phủ kín tất cả các xã, phường, thị trấn, thôn, bản. Đặc biệt, từ năm học 2011- 2012, tỉnh  Lào Cai đã tập trung các nguồn lực để thực hiện mục tiêu đạt chuẩn Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi, nên Cơ sở vật chất trường, lớp học, đồ dùng, đồ chơi cho trẻ cũng được tăng cường đầu tư. Trường lớp mầm non vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số được xây dựng đủ phòng học theo hướng kiên cố đạt chuẩn và trang bị trên 1000 bộ đồ dùng học tập và đồ chơi đảm bảo danh mục  đồ dùng và đồ chơi, thiết bị tối thiểu dùng cho giáo dục mầm non theo Thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Tất cả các lớp mẫu giáo 5 tuổi ở trường mầm non, trường mẫu giáo, từ trường chính đến các điểm trường lẻ đều được xây dựng phòng học, nhà bếp, công trình phụ trợ khang trang. Phong trào toàn xã hội chăm lo giáo dục mầm non được đẩy mạnh. Các cơ quan, ban ngành, Hội Khuyến học cùng các đoàn thể, các tổ chức kinh tế xã hội, các nhà hảo tâm đã tích cực tham gia vận động trẻ em trong độ tuổi ra lớp; tặng quà, ủng hộ tiền của, công sức xây dựng cơ sở vật chất trường lớp học, nhân dân tự nguyện hiến hàng nghìn mét vuông đất làm trường, lớp học cho trẻ. Toàn tỉnh hiện có 202 trường mầm non, mẫu giáo, với 2.296 nhóm, lớp, 51.682 trẻ em. Tỷ lệ huy động trẻ trong độ tuổi ra lớp đạt 60,2%. Riêng  trẻ em 5 tuổi ra lớp đạt 99,9%. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên cấp học mầm non được tăng nhanh về số lượng và không ngừng nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ, với 5.088 người; trong đó, 97,3% giáo viên đạt trình độ đào tạo chuẩn trở lên, 52,4% giáo viên đạt trình độ trên chuẩn. Đặc biệt, Lào Cai thành công trong đào tạo giáo viên bản địa, giáo viên là người dân tộc thiểu số cho cấp học này, với 1.778 người, chiếm 44,0%. Bên cạnh đó, phải kết đến 11 trường mầm non ngoài công lập trên địa bàn tỉnh, với 272 lớp, nhóm, 4.634 trẻ em, chiếm 8,9% số trẻ  mầm non toàn tỉnh. Riêng thành phố Lào Cai có số trẻ ngoài công lập chiếm 41,7% so với số trẻ em ra lớp của thành phố. Đây là minh chứng cho thấy hiệu quả của chủ trương Đa dạng hóa, xã hội hóa giáo dục mầm non của Lào Cai. 
Chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ có nhiều chuyển biến tích cực. Tỷ lệ trẻ được ăn bán trú và học 2 buổi/ngày đạt 100%,  góp phần giảm tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân còn 6,1%, thể thấp còi còn 7,2%. Các chuyên đề, mô hình chăm sóc, giáo trẻ được triển khai và thực hiện có chất lượng, đặc biệt là chuyên đề Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em dân tộc thiểu số. Việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non mới, đổi mới phương pháp giáo dục mầm non lấy trẻ làm trung tâm đã mang lại sự khởi sắc và tạo nên chất lượng giáo dục toàn diện hơn. 
Phong trào xây dựng trường mầm non đạt chuẩn Quốc gia được các cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân nhiệt tình ủng hộ. Vì vậy, đến nay toàn tỉnh đã có 76 trường mầm non đạt chuẩn quốc gia (đạt 36,5%), trong đó có 10 trường đạt mức độ 2. 
Công tác phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi được quan tâm thực hiện với sự quyết tâm cao của toàn xã hội và ngành GD&ĐT. Năm 2013,  Lào Cai đạt chuẩn Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi, về đích trước 1 năm so với kế hoạch, trước 2 năm so với Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh và là tỉnh thứ 7 đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi trong toàn quốc.
Nhìn lại chặng đường 25 năm duy trì, củng cố và phát triển cấp học mầm non tỉnh Lào Cai, có những thuận lợi cơ bản, cũng có biết bao khó khăn đã trải qua. Nhưng một điều kiện tiên quyết làm nên thành công của giáo dục mầm non Lào Cai hôm nay là sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy Đảng, chính quyền; sự hưởng ứng và tích cực tham gia của toàn dân; công sức và trí tuệ của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên Ngành Giáo dục và Đào tạo; đặc biệt là lòng yêu nghề, mến trẻ, tinh thần vượt khó của các cô giáo mầm non. 
Có thể nói, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, giáo dục mầm non tỉnh Lào Cai vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức trên chặng đường phía trước. Cơ sở vật chất cần tiếp tục được đầu tư theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa. Đội ngũ nhà giáo cần được bổ sung về số lượng, nâng cao chất lượng để đáp ứng nhu cầu gửi trẻ của nhân dân. Những khó khăn nhiều mặt, dai dẳng của vùng cao, vùng dân tộc thiểu số vẫn là những thách thức, cần có sự quan tâm lớn hơn nữa của toàn xã hội và sự nỗ lực hàng ngày của mỗi cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên cấp học mầm non. Song với truyền thống yêu nghề, tinh thần và quyết tâm cao của đội ngũ, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền, chắc chắn giáo dục mầm non Lào Cai sẽ vượt qua được những khó khăn, thách thức, hoàn thành trọng trách và sứ mệnh của mình trong công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo của nước nhà./.
N.T.T